Lawowanka tonerem (wodna)


Niezbędne materiały:

  • guma arabska
  • kwas azotowy
  • aceton
  • sypki toner (do ksero lub drukarki laserowej)
  • woda
  • środek zmniejszający napięcie powierzchniowe wody (fotonal, płyn do mycia naczyń)
  • asfalt
  • szelak
  • kalafonia i talk
Podobne techniki
4

Dobrze przygotowana lawowanka wodna tonerowa układa się podobnie do klasycznego tuszu litograficznego. Ma nad nim jednak tę zasadniczą przewagę, że w razie braku satysfakcji z efektu, nieutrwaloną lawowankę można zmyć wodą bez konieczności szlifowania bądź odkwaszania kamienia. Po utrwaleniu lawowania można nawarstwiać bez ryzyka zniszczenia rysunku.
Potrzebny do tej techniki toner, to zwyczajny pudrowy toner do powielarek kserograficznych lub drukarek laserowych. Można go bez trudu nabyć w sklepach internetowych (mały wydatek w stosunku do drogiego i trudno dostępnego tuszu litograficznego).
Podobnie jak w przypadku wszystkich technik lawowawnych, można stosować różnego rodzaju szablony, przeszkadzajki, sól itp w celu uzyskania ciekawych efektów.
Problematyczne może wydawać się utrwalanie lawowanki – potrzebna jest do tego wysoka temperatura (opalarka, nagrzewnica – jednak istnieje ryzyko, że podmuch gorącego powietrza zdmuchnie lekki proszek tonerowy) lub opary acetonu. Komorę acetonową można łatwo wykonać samodzielnie szczelnie oklejając plastikową taśmą klejącą kartonowe pudło większe od rysunku, który będziemy zapiekać. Wewnątrz pudła należy zamontować chłonny materiał w taki sposób, żeby nie opadł on na kamień, kiedy przykryjemy pudłem rysunek. Chłonny materiał (bawełniany ręcznik, wata…) nasączamy chlapiąc wewnątrz pudła acetonem technicznym, przykrywamy rysunek i dla uszczelnienia komory przyklejamy brzeg do kamienia (lub powierzchni, na której kamień stoi). Po około 15-20 minutach lawowanka powinna być utrwalona – jeśli toner lśni i nie rozciera się pod palcem. W przeciwnym wypadku ponownie zapiekamy rysunek w komorze wypełnionej oparami acetonu.
Lawowankę (i ogólnie rysunki wykonane tonerem) można również utrwalać przeciągając kamień pod prasą pod kartką nasączoną acetonem i przykrytą folią (żeby aceton nie wyparował zbyt szybko).
Wszystkie procesy, w których mamy do czynienia z acetonem trzeba wykonywać szybko i w dobrze wentylowanym pomieszczeniu. Aceton ulatnia się błyskawicznie a jego opary są trujące i łatwopalne.

1

Do destylowanej (lub innej miękkiej) wody należy ostrożnie wsypać proszek tonerowy i ostrożnie wymieszać. Toner bardzo trudno miesza się z wodą. Dla przyspieszenia procesu, do wody można dolać jedną lub kilka kropel środka zmniejszającego napięcie powierzchniowe wody (fotonal, płyn do mycia naczyń…). Trzeba jednak uważać, żeby nie powstała piana. Mieszanina wody z tonerem powinna przynajmniej dobę odczekać przed jej użyciem do wykonania rysunku.

2

Na dobrze, drobno utartym i wysuszonym kamieniu można wykonać rysunek. Kiedy lawowanka wyschnie lecz efekt, który powstał nie jest satysfakcjonujący, kamień można zmyć i wykonać rysunek ponownie. Oczywiście w przypadku, kiedy brzegi zostały zabezpieczone gumą arabską – kamień trzeba utrzeć lub chociaż odkwasić. Woda zawarta w lawowance rozpuszcza gumę i wysychając tworzy miejsca, które nie będą przyjmować farby lub zachowają się nieprzewidywalnie.

3

Kiedy lawowanka wyschnie, a uzyskany efekt będzie ciekawy, rysunek należy utrwalić w komorze acetonowej (opis powyżej), nasączoną acetonem kartką papieru pod dociskiem prasy (opis powyżej) lub używając wysokiej temperatury aż do zeszklenia tonera.
Na tak wykonaną lawowankę można nakładać kolejne warstwy, za każdym razem pamiętając o ich utrwaleniu.

4

Utrwalony rysunek należy wytrawić gumą z kwasem azotowym (w stosunku zależnym od zaczernienia lawowanki). Następnie jak zwykle osuszyć gumę i wymyć rysunek acetonem (terpentyna nie poradzi sobie z usuwaniem zapieczonego tonera).

* Farbę można wałkować bezpośrednio na toner, istnieje jednak ryzyko, że wałek nie dotrze wszędzie (lawowanka może mieć wyższe i niższe partie), ponadto w przypadku twardej, precyzyjnej farby, rysunek może się odrywać.

5

Po usunięciu tonera, kamień trzeba przetrzeć szelakiem a następnie asfaltem. Kiedy asfalt odparuje (5-10 minut), można kamień zwilżyć i nawałkować.

6

Drugie trawienie wykonujemy w zależności od rysunku.

Autorem opisu techniki jest Anna Trojanowska