Kontra, negatyw
Niezbędne materiały:
- kwasek cytrynowy (lub ałun, ocet…)
- aceton
- lakier akrylowy
- gruma arabska i kwas azotowy
- kalafonia i talk
- terpentyna
- szelak i asfalt
Brak powiązanych technik
W zasadzie każdy rysunek wykonany na kamieniu litograficznym da się zamienić na trwały, drukujący negatyw. Przed wykonaniem kontry trzeba dokładnie przeanalizować wszystkie procedury towarzyszące wykonaniu rysunku, który chcemy odwrócić. Utrudnieniem może być zastosowanie w trakcie wcześniejszych procedur szelaku; jeśli nie zostanie on usunięty – zamiast negatywu uzyskamy jednolitą czarną powierzchnię.
Kontrę można ponownie zamienić w pozytyw. Trzeba jednak pamiętać, że każdorazowe zastosowanie kwasku cytrynowego (octu, ałunu), rozpuszcza pewien procent delikatnych detali.
Uprzednio wykonany, wywołany i nawałkowany farbą graficzną rysunek oprószamy kalafonią i talkiem.
Za pomocą roztworu kwasku cytrynowego w wodzie (1 łyżeczka kwasku cytrynowego spożywczego na 300 ml wody) wymywamy powierzchnię kamienia przez minutę, następną minutę przemywamy kamień czystą wodą. Procedurę powtarzamy trzykrotnie i pozostawiamy kamień do osuszenia. W ten sposób rozpuszczona została cienka wierzchnia warstwa kamienia, która chętnie chłonęła wodę i w ten sposób odpychała tłuszcz. Teraz kamień został ponownie „otwarty” zarówno na działanie wody jak i tłuszczu.
Po zagumowaniu brzegów kamienia, wysuszeniu gumy i zaklejeniu suchych, zagumowanych brzegów taśmą klejącą (foliową – nie papierową), zacieramy powierzchnię kamienia cienką i równomierną warstwą lakieru akrylowego. Lakier jest obojętny dla kamienia, zabezpiecza niezatłuszczone, otwarte miejsca. Kamień należy zostawić do wyschnięcia na minimum 6 godzin.
Po tym czasie trzeba dokładnie usunąć stary rysunek za pomocą terpentyny (lub terpentyny i rozpuszczalniku do szelaku, jeśli w trakcie wywoływania pierwotnego rysunku zastosowany został szelak) i poczekać aż rozpuszczalnik odparuje, a następnie wytrawić powierzchnię kamienia roztworem 8 kropel kwasu azotowego na 30 ml gumy arabskiej, zatrzeć równomiernie gazą i pozostawić do wysuszenia (kilkanaście minut). W ten sposób stary rysunek został przetrawiony, będzie teraz chętniej przyjmował wodę.
Kolejnym etapem jest usunięcie lakieru akrylowego w taki sposób, żeby nie naruszyć warstwy gumy arabskiej zabezpieczającej przetrawione miejsca, w których był poprzednio rysunek. Wykonujemy to acetonem. Suchą (woda, wilgoć może zniszczyć warstwę gumy) szmatką nasączoną acetonem wymywamy kamień dokładnie, miejsce przy miejscu, często zmieniając szmatkę. Finalnie pod światło lśnić powinny tylko miejsca poprzednio pokryte rysunkiem.
Następnie należy zatrzeć rysunek szelakiem i asfaltem, po ich odparowaniu zerwać taśmę klejącą i jak najdokładniej wymyć wodą brzegi z gumy i całą powierzchnię kamienia.
Wałkowanie powinno odbywać się znacznie szybciej niż zazwyczaj. Na początku cały rysunek może się zaczernić, jednak po pewnym czasie, wyłoni się negatyw. Trzeba pamiętać, że nie wolno przesuszyć kamienia w trakcie wałkowania; taki błąd może być nieodwracalny.
Po uzyskaniu satysfakcjonującego efektu, kamień suszymy, prószymy kalafonia i talkiem i wykonujemy drugie trawienie stosunkowo silnym stężeniem kwasu azotowego w gumie (minimum 12 kropel kwasu na 30 ml gumy arabskiej).